آتش سوزی
ذکر این نکته ضروری است که پوشش بیمه آتش سوزی برای اولین بار جهت حفظ و حراست اماکن تجاری و منازل مسکونی در اروپا به وجود آمد. بلافاصله بعد از آتش سوزی بزرگی که در سال ۱۶۶۶ در لندن از یک دکان نانوایی آغازشد و بزودی به ساختمانهای مجاور توسعه پیدا کرد و در نتیجه ۴۰۰ کوچه وخیابان شهر لندن به مساحت تقریبی ۱۷۵ هکتار شامل حدود ۱۳۰۰۰ واحد مسکونی و تجاری از بین رفت ، لزوم ارائه پوششهای بیمه ای آتش سوزی احساس شد.
این آتش سوزی چهار روزه که خسارات جبران ناپذیری به بار آورد باعث شد که سایر کشورهای اروپایی به فکر ارائه این پوشش ها بیفتند و به همین دلیل اولین پوششهای بیمه ای آتش سوزی توسط اتحادیه های صنفی پیش بینی شد.بعد از آتش سوزی سال ۱۶۶۶ میل ادی ، چهار مؤسسه و شرکت در انگلستان اقدام به ارائه پوششهای آتش سوزی کردندکه عبارتند از :
– اولین مؤسسه تأسیس شده به نام اداره آتش سوزی بود که بعد از مدتی فعالیت نام خود را به فنیکس تغییر داد.
– مؤسسه دوم که از سوی شهرداری لندن برای ارائه پوشش بیمه آتش سوزی تأسیس شد کورپوریشن آف لندن نامیده می شد که نتوانست درجامعه موفقیتی به دست آورد و تعطیل شد.
– سومین مؤسسه ای که در سال ۱۶۸۳ به رقابت با اداره آتش سوزی لندن پرداخت به نام مؤسسه دوستان معروف شد. با نگاهی به بیمه نامه های این مؤسسه درمی یابیم که نرخ آتش سوزی برای منازلی که با چوب ساخته شده بود دو برابر بقیه تعیین می شد. آخرین این گونه مؤسسات که در لندن به ثبت رسید به صورت تعاونی اداره می شد و مقررات و اساسنامه خاص خود را داشت . این شرکت براساس ضوابط و مقررات اساسنامه خود، برای بیمه نامه های صادر شده اعضای خود،حق عضویتی دریافت می داشت . ترجمه به ثبت رسیده نام این شرکت عبارت است از مؤسسه دوستان برای بیمه کردن ساختمانها در مقابل آتش سوزی .
این شرکت بعدها باتوجه به علامت تجاری خود که دودست بود به نام دست در دست شهرت یافت . بعد از انقلاب صنعتی اروپا و تأسیس واحدهای صنعتی و کارخانه های مختلف گسترش و پیچیدگی تولید باعث شد که بیمه آتش سوزی و شرایط بیمه نامه های صادر شده هم دچار تحول و پیچیدگی گردد و روند رشد و تکامل این رشته بیمه ای باتوجه به نیازهای ایجاد شده سرعت چشمگیری پیدا کند; زیراسرمایه گذارانی که در بخش صنایع به سرمایه گذاری پرداخته بودند به خطرات نهفته در راه این سرمایه گذاری واقف بودند و به همین دلیل نیاز به حفظسرمایه ها باعث شد تا بیمه آتش سوزی بسرعت رشد و توسعه پیدا نماید.
اصولا در صدور بیمه نامه آتش سوزی باید سه اصل حسن نیت ، نفع بیمه ای و اصل جبران خسارت وجود داشته باشد تا بیمه نامه بر اصول صحیح و درستی استوار باشد، زیرا بیمه گذار موظف است کلیه سئوالات مندرج در فرم پیشنهاد بیمه آتش سوزی را براساس حسن نیت و با دقت پاسخ دهد.در عوض بیمه گرموظف است که در صورت بروز حریق و ایجاد خسارت ، حداکثر خسارات مالی حادث شده را باتوجه به شرایط بیمه نامه ، و مشروط بر این که از سرمایه بیمه ای تجاوزنکند در وجه بیمه گذاربپردازد. اولین مرحله رسیدگی به خسارت اعلام شده ، توسط بیمه گر همان توجیه و رسیدگی به مسئله نفع بیمه ای بیمه گذار در مورد بیمه است .
در مورد خسارات ناشی از آتش سوزی ، بسیاری از مردم به مفاهیم آتش ، آتش سوزی و خسارات ناشی از آتش سوزی استناد می کنند، بدون این که از نقطه نظر قوانین بیمه ای از تعریف دقیق آتش سوزی ومفهوم واقعی آن اطلاع داشته باشند بنابراین درعرف بیمه ، خسارات ناشی از آتش مفید (آتش بخاری ،اجاقهای پخت و پز) تا زمانی که در مکان تعبیه شده قرار داشته باشد دارای پوشش بیمه ای نیست ، لذا دربیمه نامه آتش سوزی آتش را چنین تعریف کرده اند در این بیمه نامه منظور ازآتش عبارت است از ترکیب هر ماده با اکسیژن به شرط آن که با شعله همراه باشد.
در بیمه نامه آتش سوزی ، نه تنها خطرات مستقیم ناشی از آتش سوزی تحت پوشش قرار دارد، بلکه خسارات غیرمستقیم ناشی از نشت حرارت ، دود، خاکستر، آب ، مواد شیمیایی آتش نشانی و خراب شدن مورد بیمه هم دارای پوشش بیمه ای است . شرکتهای بیمه ، بیمه نامه های آتش سوزی را به چندین صورت صادر می کنند که هریک از آنها به منظوری و با هدف ارائه خدمت مناسب خواست و میل بیمه گذاران طرح ریزی شده است تا بخشی از مشکلات آنها را حل کند. انواع شناخته شده این بیمه نامه در ایران عبارتند از :
با این نوع پوشش بیمه ای بیمه البرز، بیمه گر خسارات ناشی از آتش سوزی به اموال مورد بیمه را تا حداکثرسرمایه مندرج در بیمه نامه و به میزان زیان وارد شده جبران می کند. اصولا خسارات پرداختنی نمی توانداز مابه التفاوت ارزش هریک از اقلام بیمه شده بلافاصله قبل و بعداز بروز خسارت و یا در صورت وقوع حادثه منجر به خسارت کلی ، از مبلغ بیمه شده هریک از اقلام خسارت دیده بیشتر باشد. بیمه گذاردر زمان اخذ پوشش بیمه ای باید دقت کند که اموال خود را به قیمت واقعی آن بیمه کند، در غیر این صورت براساس ماده ۱۰ قانون بیمه در صورتی که مالی به کمتر از ارزش واقعی خود بیمه شده باشد،بیمه گرفقط به تناسب مبلغی که بیمه کرده به قیمت واقعی مال مسئول جبران خسارت بیمه گذار خواهد بود.
همانطور که قبلا ذکر شد، معمولا شرکتهای بیمه ، در زمان صدور بیمه نامه های آتش سوزی ، سرمایه معینی را برای ماشین آلات و یا مواد اولیه و یا در جریان ساخت به عنوان حداکثر سرمایه برای پرداخت خسارت در بیمه نامه قید می کنند. این حداکثر سرمایه معمولا از طرف بیمه گذار تعیین می شود. امروزه باتوجه به پیچیدگی واحدهای تولیدی ، صنعتی و حجم مبادلات و کالایی که هر روز به انبارها وارد و یا ازآن خارج می شود و درنظر گرفتن تورم و افزایش قیمتها در مدت کوتاه باعث شده که صاحبان صنعت وتولید کنندگان پوشش بیمه ای مورد نیاز خود را به نحوی دریافت کنند که در صورت بروز حادثه حریق ،سرمایه های تحت پوشش بیمه ای به ارزش روز بوده و در زمان وجود نوسانات شدید در قیمت و یا درمیزان موجودی ، نیاز به افزایش و یا کاهش آن از طریق صدورالحاقیه نباشد.
از ویژگیهای خوب این نوع پوشش بیمه ای آن است که در بیمه نامه های اظهارنامه ای ، سقف حداکثری برای تعهد بیمه گر در مورد جبران خسارت معین می شود و بیمه گذار هم براساس شرایطبیمه نامه و مدت تعیین شده در آن برای اعلام موجودی خود در طول مدت اعتبار بیمه نامه اقدامات لازم را انجام می دهد. براساس توافق انجام شده ، اعلام میزان موجودی می تواند ماهانه ، سه ماهه و یا کمتر وبیشتر باشد، اما باید اضافه کرد، که هرچه فاصله مدت اعلام موجودی کمتر باشد، در زمان بروز خسارت رقم واقعی تر و صحیح تر محاسبه خواهد شد، اما در صورتی که بیمه گذار براساس شرایط قرارداد عمل نکرده ، موجودی خود را بموقع اعلام نکند، در صورت بروز خسارت ، حداکثر مبلغ بیمه شده مأخذ ومبنای محاسبه خسارت قرار خواهد گرفت و بیمه گر ضمن انجام حسابرسی دفترها، اسناد و مدارک معتبر بیمه گذار، نسبت به تعیین موجودی و تسویه خسارت اقدام خواهد کرد.
محاسبه حق بیمه این گونه بیمه نامه ها به صورت موقت است و به مأخذ حداکثر سقف مندرج در بیمه نامه دریافت می شود.اما ممکن است اظهارنامه های ارسالی از سوی بیمه گذار کمتر از سقف سرمایه بیمه نامه باشد که در این صورت بیمه گر و بیمه گذار توافق می کنند که ۷۵% حق بیمه سقف قرارداد پرداخت شود و حق بیمه قطعی پس از پایان دوره بیمه نامه و بررسی اظهارنامه های ارسالی محاسبه گردد. اما به هر حال حق بیمه قطعی در هیچ زمان کمتراز ۵۰% حق بیمه اصلی بیمه نامه نخواهد بود.
به هر حال در زمان صدور بیمه نامه های اظهارنامه ای باید دقت کرد که اظهارنامه های ارسالی بدقت مورد رسیدگی قرار گیرد و ارسال آنها هم بموقع صورت پذیرفته و مبلغ اظهارنامه نیز از حداکثر سقف بیمه نامه بیشتر نباشد، زیرا حداکثر تعهد بیمه گر همان سقف بیمه نامه است و چنانچه بیمه گذار موجودی بیشتری در انبار دارد حتماًً باید طی الحاقیه ای سقف بیمه نامه را افزایش دهد.
کاربرد این نوع بیمه نامه در زمانی توصیه می شود که ارزش واحدهای صنعتی و تجاری و یا صنفی به دلیل اعمال ضریب استهلاک یا مستهلک شده و یا به ۵۰% و یا بیشتر کاهش یافته است درصورتی که جایگزینی و یا بازسازی همین واحدهای مستهلک شده به دلیل شرایط خاص اقتصادی جامعه به چندین برابر افزایش یافته است . درصورت وجود چنین شرایطی ، بیمه گر توافق می کند که بیمه گذار کلیه تأسیسات و دارایی های خودرا مجدداًً و به ارزش روز ارزیابی کند و آنها را با قیمتهای جدید تحت پوشش درآورد. دراین حالت چنانچه اموال موردبیمه به علت بروز یکی ازخطرات مشمول بیمه تلف شده و یا خسارت ببیند، بیمه گر نسبت به تعمیر و بازسازی ساختمان آسیب دیده و چنانچه ماشین آلات واحدصنعتی باشد، نسبت به جایگزینی آن اقدام لازم را انجام خواهدداد. یکی از جنبه های مهم و حیاتی بیمه نامه که نمونه بارز ارائه خدمات قابل قبول شرکت بیمه است ، در انجام عمل بازسازی و جایگزینی در اسرع وقت و در واقع در مدت زمان متعارف و قابل قبول است .
بیمه البرز در راستای اهداف خود برای تنظیم و تعمیم و هدایت امر بیمه در ایران و حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان شرایط جدید بیمه نامه های آتش سوزی را در تاریخ ۲۷/۸/۶۶ به تصویب شورای عالی بیمه رسانید و شرکتهای بیمه موظف شدند که شرایط جدید را از سال ۱۳۶۷ به اجرادرآورند. ۳ سال بعد از این تاریخ ، تعرفه بیمه آتش سوزی و خطرات اضافی (تبعی ) مشتمل بر ۱۶ ماده و۷ تبصره در تاریخ ۴/۶/۱۳۷۰ به تصویب شورای عالی بیمه رسید و براساس آن خطرات آتش سوزی به ۹ طبقه تقسیم گردید که حداقل نرخ طبقه یک ۰/۳ در هزار وطبقه نه ۴/۲ در هزار تعیین شد.
براساس شرایط جدید، خسارت و هزینه های قابل تأمین آن به شرح زیر مشخص شده است .
۱- خسارتهای مستقیم ناشی از آتش ، صاعقه و انفجار دارای پوشش بیمه ای است .
۲- خسارت و هزینه هایی که به منظور جلوگیری از توسعه خسارت از طرف بیمه گذار انجام می شود تحت پوشش بیمه ای است .
۳- هزینه های ناشی از نقل مکان ضروری مورد بیمه و یا خسارات ناشی از این گونه عملیات که به منظور نجات کالای مورد بیمه صورت پذیرفته باشد.
۴- در صورت موافقت بیمه گر و پرداخت حق بیمه اضافی مربوط، می توان خطرات اضافی (تبعی ) دیگری از قبیل زلزله ، طوفان ، سیل ، سقوط هواپیما، ضایعات آب و برف و شکست شیشه راتحت پوشش قرارداد. این خطرات اضافی معمولا به صورت یک الحاقیه جداگانه و ضمیمه بیمه نامه اصلی تحت پوشش بیمه ای قرار می گیرد.
در صورت بروز خسارت در محل و مکان مورد بیمه ، خسارات قابل پرداخت در هر مورد نمی تواندبیشتر از مابه التفاوت ارزش هریک از اقلام بیمه شده بلافاصله قبل و بعد از وقوع خسارت و یا در صورت خسارت کلی بیشتراز مبلغ بیمه شده هریک از اقلام
بیمه نامه آتش سوزی مانند سایر بیمه نامه ها دارای استثنائاتی است که چنانچه منشأ و مبدأ خطر یکی از این استثنائات باشد بیمه گر تعهدی در جبران خسارت ندارد. بعضی از این خطرات که به عنوان استثنائات ذکر شده اند با توافق بین بیمه گر و بیمه گذار و پرداخت حق بیمه اضافی مربوطه می تواندتحت پوشش بیمه ای قرار گیرد. خطرات استثناء شده عبارتند از:
– خسارات ناشی از جنگ ، جنگ داخلی ، شورش ، آشوب ، بلوا، قیام ، انقلاب ، کودتا، اغتشاشات داخلی و یا اقدامات احتیاطی و انتظامی .
– خسارات ناشی از زلزله ، ریزش زمین ، سیل ، آتشفشان ، طغیان رودخانه ، حریق تحت الارضی وبلایای آسمانی (خطرات فاجعه یا خطرات طبیعی ).
– خسارات ناشی از انفجار مواد منفجره (دینامیت ، تی ان تی و باروت )
– خسارات ناشی از انفجار اتمی ، اشعه رادیواکتیویته و یون زا
– خسارات وارد به مسکوکات ، پول ، اوراق بهادار، فلزات قیمتی ، جواهرات و سنگهای گرانبها.
– خسارات وارد به اسناد، نسخ خطی و هزینه بازسازی ، جمع آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتربازرگانی
نظرات